اجرت انواع طلا در ایران چگونه محاسبه می شود؟

انواع طلا بر اساس وضعیت و نوع ساخت در بازار ایران:

• طلای نو: طلایی که برای اولین بار به فروش می‌رسد و قبلاً توسط مصرف‌کننده نهایی استفاده نشده است. این نوع طلا معمولاً شامل اجرت ساخت و سود فروشنده می‌شود.
• طلای دست دوم (کارکرده): طلایی که قبلاً توسط فرد دیگری استفاده شده و دوباره برای فروش عرضه می‌شود. این نوع طلا معمولاً اجرت ساخت ندارد و قیمت آن بیشتر بر اساس وزن و عیار طلا تعیین می‌شود. به آن طلای “شکسته” نیز گفته می‌شود، اگرچه ممکن است ظاهر آن لزوماً شکسته نباشد.
• طلای آب شده: طلای ذوب شده و خالص‌سازی شده که به شکل شمش یا قطعات نامنظم درآمده است. این نوع طلا برای سرمایه‌گذاری و ساخت مجدد استفاده می‌شود و اجرت ساخت ندارد.
• طلای زینتی (جواهرات): طلایی که به منظور زیبایی و استفاده شخصی ساخته شده و شامل انواع گردنبند، دستبند، انگشتر، گوشواره، سرویس طلا و غیره می‌شود. این نوع طلا معمولاً دارای اجرت ساخت است که بسته به پیچیدگی و ظرافت کار متفاوت است.
• طلای نگین‌دار: جواهراتی که در ساخت آن‌ها از نگین‌های مختلف (مانند الماس، برلیان، زمرد، یاقوت، فیروزه و نگین‌های اتمی) استفاده شده است. اجرت ساخت این نوع طلا معمولاً به دلیل فرآیند نصب نگین (مخراج‌کاری) و ارزش خود نگین‌ها بیشتر است.
• سکه طلا: قطعات طلای استاندارد با وزن و عیار مشخص که توسط بانک مرکزی ضرب می‌شوند و بیشتر جنبه سرمایه‌گذاری دارند. انواع رایج آن در ایران شامل سکه تمام بهار آزادی، نیم سکه، ربع سکه و سکه گرمی است. سکه معمولاً اجرت ساخت پایینی دارد یا اصلاً ندارد و حباب قیمتی آن مهم است.
• شمش طلا: قطعات طلای خالص با عیار بالا (معمولاً 24 عیار) و وزن‌های مختلف که برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌شوند و اجرت ساخت ندارند.
• طلای بدون اجرت: معمولاً به طلای دست دوم یا طلای آب شده اشاره دارد که در قیمت‌گذاری آن‌ها هزینه ساخت در نظر گرفته نمی‌شود. گاهی اوقات ممکن است در فروشگاه‌ها تخفیفاتی تحت عنوان “طلای بدون اجرت” برای جذب مشتری ارائه شود که در واقع سود فروشنده را کاهش می‌دهد.
• طلای سفارشی: طلایی که بر اساس طرح و نظر مشتری ساخته می‌شود. اجرت ساخت این نوع طلا معمولاً بالاتر است زیرا نیازمند طراحی خاص و صرف زمان و دقت بیشتر است.

انواع اجرت های ساخت طلا :

اجرت ثابت (به ازای هر گرم):

• در این روش، طلاساز یا فروشنده برای هر گرم از طلای ساخته شده، یک مبلغ مشخص و ثابت را به عنوان دستمزد در نظر می‌گیرد. این مبلغ به پیچیدگی طرح یا قیمت روز طلا ارتباطی مستقیم ندارد و بیشتر بر اساس تخمین زمان و تلاشی که برای ساخت هر گرم از آن نوع طلا صرف شده، تعیین می‌شود.
• کاربرد: این روش معمولاً برای ساخت طلاهای ساده مانند حلقه‌های ازدواج بدون نگین، زنجیرهای ظریف بدون آویزهای پیچیده، یا دستبندهای ساده که نیاز به کار زیادی برای طراحی و پرداخت ندارند، استفاده می‌شود.
• مزایا برای خریدار: شفافیت در محاسبه اجرت. خریدار دقیقاً می‌داند برای هر گرم چه مبلغی را به عنوان دستمزد پرداخت می‌کند. نوسانات قیمت طلا تأثیری بر میزان اجرت پرداختی ندارد.
• معایب برای خریدار: ممکن است برای طلاهای بسیار ساده، این روش اجرت بالاتری نسبت به روش درصدی داشته باشد، به خصوص اگر قیمت طلا پایین باشد.
• مثال: فرض کنید اجرت ثابت برای ساخت یک گرم گردنبند ساده 50,000 تومان تعیین شده است. اگر شما یک گردنبند 10 گرمی بخرید، اجرت ساخت آن 10 × 50,000 = 500,000 تومان خواهد بود.

اجرت درصدی از قیمت طلا:

• در این روش، اجرت ساخت به صورت یک درصد مشخص از قیمت روز طلای خام با عیار مشخص (اغلب 18 عیار) محاسبه می‌شود. این بدان معناست که هرچه قیمت طلای خام بالاتر باشد، مبلغ اجرت نیز به طور متناسب افزایش می‌یابد. این روش معمولاً برای طلاهایی که طراحی پیچیده‌تر، ظرافت بیشتر و زمان ساخت طولانی‌تری دارند، اعمال می‌شود.
  • کاربرد: این روش برای انگشترهای نگین‌دار با طراحی‌های خاص، گردنبندها و دستبندهای با آویزهای پرکار، سرویس‌های طلا با جزئیات زیاد و به طور کلی قطعاتی که نیازمند مهارت و دقت بیشتری در ساخت هستند، رایج است.
  • مزایا برای خریدار: در صورتی که قیمت طلای خام پایین باشد، ممکن است مبلغ اجرت نهایی نسبت به روش اجرت ثابت کمتر شود. این روش معمولاً با ارزش و زحمتی که برای ساخت قطعه صرف شده، تناسب بیشتری دارد.
  • معایب برای خریدار: با افزایش قیمت طلای خام، مبلغ اجرت نیز افزایش می‌یابد، حتی اگر میزان کار انجام شده برای ساخت قطعه ثابت باشد. محاسبه نهایی قیمت ممکن است کمی پیچیده‌تر باشد.
  • مثال: فرض کنید قیمت روز طلای 18 عیار 3,000,000 تومان به ازای هر گرم است و اجرت ساخت یک انگشتر با طراحی خاص 10 درصد از قیمت طلا تعیین شده است. اگر وزن انگشتر 5 گرم باشد، قیمت طلای خام آن 5 × 3,000,000 = 15,000,000 تومان خواهد بود. اجرت ساخت نیز 15,000,000 × 0.10 = 1,500,000 تومان محاسبه می‌شود.

اجرت ترکیبی (مبلغ ثابت + درصد):

• این روش ترکیبی از دو روش قبلی است. در این حالت، علاوه بر یک مبلغ ثابت برای هر گرم طلا، یک درصد مشخص از قیمت طلای خام نیز به عنوان اجرت در نظر گرفته می‌شود. این روش معمولاً برای طلاهایی با ویژگی‌های خاص یا وارداتی استفاده می‌شود که هم نیاز به کار نسبتاً زیادی دارند و هم ارزش بالایی دارند.
• کاربرد: ممکن است برای طلاهای با طراحی‌های خاص که از مواد اولیه گران‌تری استفاده می‌کنند، یا برای جبران هزینه‌های ثابت کارگاه و همچنین در نظر گرفتن ارزش نهایی قطعه، از این روش استفاده شود. همچنین برای طلای وارداتی که هزینه‌های اضافی حمل و گمرک دارد، این روش می‌تواند ترکیبی از جبران هزینه‌های ثابت و درصدی از ارزش کالا باشد.
• مزایا برای خریدار: ممکن است در برخی موارد، این روش تعادل بهتری بین در نظر گرفتن زمان و تلاش ساخت و ارزش نهایی قطعه ایجاد کند.
• معایب برای خریدار: محاسبه قیمت نهایی پیچیده‌تر است و ممکن است شفافیت کمتری نسبت به دو روش قبلی داشته باشد.
• مثال: فرض کنید اجرت ساخت یک دستبند خاص، 30,000 تومان ثابت به ازای هر گرم به علاوه 5 درصد از قیمت طلای خام تعیین شده است. اگر قیمت روز طلای 18 عیار 3,000,000 تومان به ازای هر گرم باشد و وزن دستبند 8 گرم باشد، اجرت ثابت آن 8 × 30,000 = 240,000 تومان و اجرت درصدی آن (8 × 3,000,000) × 0.05 = 1,200,000 تومان خواهد بود. کل اجرت ساخت این دستبند 240,000 + 1,200,000 = 1,440,000 تومان می‌شود.

عوامل مؤثر بر میزان اجرت انواع طلا :

پیچیدگی و ظرافت طراحی:

• هرچه طراحی یک قطعه طلا دارای جزئیات بیشتر، خطوط منحنی پیچیده، سطوح بافت‌دار و ظرافت‌های خاص باشد، ساخت آن زمان و مهارت بیشتری را از طلاساز می‌طلبد. این افزایش کار و تخصص مستقیماً بر میزان اجرت تأثیر می‌گذارد.
• مثال: اجرت ساخت یک گل سینه با گلبرگ‌های ظریف و سایه‌زنی‌های دقیق بسیار بیشتر از اجرت ساخت یک پلاک اسم ساده خواهد بود.

نوع ساخت (دست‌ساز در مقابل ماشینی):

• طلاهای دست‌ساز به طور کامل یا بخش عمده‌ای از فرآیند ساخت آن‌ها توسط دست و ابزارهای دستی انجام می‌شود. این امر نیازمند مهارت، تجربه و زمان زیادی است و در نتیجه اجرت بالاتری دارد. در مقابل، طلاهای ماشینی با استفاده از قالب‌ها و دستگاه‌های صنعتی تولید می‌شوند که سرعت و دقت بالاتری دارند و معمولاً اجرت پایین‌تری دارند.
• نکته: تشخیص دقیق دست‌ساز یا ماشینی بودن یک قطعه طلا همیشه آسان نیست و برخی قطعات ممکن است ترکیبی از هر دو روش باشند.

وزن طلا:

• در بسیاری از موارد، اجرت برای هر گرم در قطعات سنگین‌تر، به نسبت وزن، کمتر از قطعات سبک‌تر است. دلیل این امر آن است که زمان و تلاش اولیه‌ای که برای طراحی و آماده‌سازی ساخت یک مدل صرف می‌شود، برای قطعات با وزن‌های مختلف تقریباً یکسان است. بنابراین، تقسیم این هزینه ثابت بر وزن بیشتر در قطعات سنگین‌تر، منجر به اجرت کمتر به ازای هر گرم می‌شود.
• مثال: اجرت ساخت یک گردنبند 50 گرمی ممکن است به ازای هر گرم کمتر از اجرت ساخت یک آویز 5 گرمی با همان طرح باشد.

وجود نگین و جواهرات:

• نصب نگین‌ها (مخراج‌کاری) یک فرآیند تخصصی است که نیازمند دقت و مهارت خاصی است. تعداد نگین‌ها، اندازه آن‌ها، نوع تراش و روش نصب (چنگی، ریلی، کاسه‌ای و غیره) همگی بر میزان اجرت تأثیرگذار هستند. نگین‌های قیمتی مانند الماس، زمرد و یاقوت معمولاً اجرت نصب بالاتری نسبت به نگین‌های اتمی یا بدلی دارند.
• مثال: یک انگشتر تک تخمه با یک الماس بزرگ، اجرت مخراج‌کاری متفاوتی نسبت به یک انگشتر با چندین نگین ریز اتمی دارد.

تکنیک‌های خاص ساخت:

• استفاده از تکنیک‌های خاص و هنری در ساخت طلا مانند ملیله‌کاری (ساخت طرح‌های ظریف با مفتول‌های نازک طلا)، میناکاری (نقاشی و پخت رنگ بر روی سطح طلا)، حکاکی‌های دستی پیچیده، و تراشکاری‌های خاص (ایجاد بافت و طرح با ابزارهای مخصوص) نیازمند مهارت‌های تخصصی و زمان زیادی است و به همین دلیل اجرت بالاتری دارند.
• مثال: یک گردنبند با طرح ملیله‌کاری شده بسیار گران‌تر از یک گردنبند با بافت ساده خواهد بود.

برند و شهرت سازنده/فروشنده:

• برندهای معروف و معتبر در صنعت طلا و جواهر که به طراحی‌های منحصربه‌فرد، کیفیت بالا و خدمات پس از فروش عالی مشهور هستند، معمولاً اجرت بیشتری برای محصولات خود دریافت می‌کنند. این اجرت اضافی در واقع به خاطر اعتبار برند، طراحی خاص و اطمینان از کیفیت پرداخت می‌شود.

وارداتی بودن:

• طلای وارداتی علاوه بر هزینه ساخت در کشور مبدأ، شامل هزینه‌های حمل و نقل بین‌المللی، بیمه، تعرفه‌های گمرکی و سود واردکننده نیز می‌شود. مجموع این هزینه‌ها در نهایت منجر به افزایش قیمت نهایی و به طور ضمنی اجرت بالاتر برای مصرف‌کننده می‌شود.

میزان تولید:

• طلاهایی که به صورت محدود و با تعداد کم تولید می‌شوند (اصطلاحاً لیمیتد ادیشن یا تک‌ساخت)، معمولاً اجرت بالاتری دارند. این امر به دلیل صرف زمان و دقت بیشتر در ساخت هر قطعه و همچنین انحصاری بودن طرح است. در مقابل، طلاهایی که به صورت انبوه تولید می‌شوند، هزینه ساخت کمتری به ازای هر قطعه دارند و در نتیجه اجرت پایین‌تری خواهند داشت.

رنگ طلا:

• برای تولید برخی رنگ‌های خاص طلا مانند طلای سفید (که نیاز به آلیاژهای خاص و روکش رودیوم دارد) یا رزگلد (که از مس در آلیاژ آن استفاده می‌شود)، فرآیندهای ساخت و پرداخت پیچیده‌تری نسبت به طلای زرد استاندارد مورد نیاز است. این پیچیدگی ممکن است منجر به افزایش جزئی در اجرت ساخت شود.

نحوه محاسبه اجرت در انواع طلاها:

1.طلای نو:

• نحوه محاسبه اجرت: اجرت ساخت طلای نو به روش‌های اجرت ثابت به ازای هر گرم یا اجرت درصدی از قیمت طلا یا ترکیبی از این دو محاسبه می‌شود. این اجرت بسته به پیچیدگی طرح، وزن، دست‌ساز یا ماشینی بودن، برند و سایر عوامل متغیر است.
• مثال: فرض کنید یک گردنبند طلای 18 عیار با وزن 15 گرم دارای اجرت ثابت 80,000 تومان به ازای هر گرم باشد. اجرت ساخت این گردنبند 15 × 80,000 = 1,200,000 تومان خواهد بود.

• حالا فرض کنید یک انگشتر طلای 18 عیار با وزن 5 گرم دارای اجرت ساخت 12 درصد از قیمت طلای خام باشد. اگر قیمت روز طلای 18 عیار 3,500,000 تومان به ازای هر گرم باشد، قیمت خام انگشتر 5 × 3,500,000 = 17,500,000 تومان و اجرت ساخت آن 17,500,000 × 0.12 = 2,100,000 تومان خواهد بود.
• برای یک دستبند خاص با وزن 10 گرم، ممکن است اجرت به صورت ترکیبی محاسبه شود: 50,000 تومان ثابت به ازای هر گرم + 7 درصد از قیمت طلا. در این صورت، اجرت ثابت 10 × 50,000 = 500,000 تومان و اجرت درصدی (10 × 3,500,000) × 0.07 = 2,450,000 تومان خواهد بود. کل اجرت 500,000 + 2,450,000 = 2,950,000 تومان می‌شود.

2. طلای دست دوم (کارکرده/شکسته):

• نحوه محاسبه اجرت: معمولاً طلای دست دوم اجرت ساخت ندارد. قیمت‌گذاری آن عمدتاً بر اساس وزن و عیار طلای موجود و قیمت روز طلای خام تعیین می‌شود. ممکن است فروشنده درصد کمی به عنوان سود از معامله دریافت کند، اما این مبلغ به عنوان “اجرت ساخت” در نظر گرفته نمی‌شود.
• مثال: اگر شما یک انگشتر طلای 18 عیار دست دوم به وزن 4 گرم بفروشید، قیمت آن بر اساس قیمت روز طلای 18 عیار (مثلاً 3,500,000 تومان/گرم) محاسبه می‌شود: 4 × 3,500,000 = 14,000,000 تومان. هنگام خرید طلای دست دوم نیز، شما مبلغی بابت اجرت ساخت پرداخت نمی‌کنید و قیمت بر اساس وزن و عیار تعیین می‌شود.

3. طلای آب شده:

• نحوه محاسبه اجرت: طلای آب شده نیز اجرت ساخت ندارد. قیمت آن مستقیماً بر اساس وزن و عیار (که معمولاً عیار بالایی دارد) و قیمت روز طلای خالص تعیین می‌شود. خرید و فروش طلای آب شده بیشتر جنبه سرمایه‌گذاری و استفاده در صنعت طلاسازی دارد.
• مثال: اگر قیمت روز طلای 24 عیار 4,200,000 تومان به ازای هر گرم باشد، قیمت یک شمش طلای آب شده 10 گرمی، 10 × 4,200,000 = 42,000,000 تومان خواهد بود.

4. طلای زینتی (جواهرات):

• نحوه محاسبه اجرت: همانند طلای نو، اجرت طلای زینتی بر اساس پیچیدگی طرح، وزن، روش ساخت (دست‌ساز/ماشینی)، برند و وجود نگین محاسبه می‌شود. هرچه قطعه ظریف‌تر و پرکارتر باشد، اجرت آن بالاتر خواهد بود.
• مثال: یک سرویس طلای عروس با طراحی پرکار و وزن بالا، اجرت ساخت بسیار بیشتری نسبت به یک جفت گوشواره طلای ساده خواهد داشت. فرض کنید اجرت ساخت این سرویس به صورت درصدی و معادل 15 درصد از قیمت طلای خام محاسبه شود.

5. طلای نگین‌دار:

• نحوه محاسبه اجرت: اجرت طلای نگین‌دار شامل اجرت ساخت بدنه طلا (که مشابه طلای نو محاسبه می‌شود) به اضافه هزینه مخراج‌کاری و نصب نگین‌ها می‌شود. این هزینه بسته به تعداد، اندازه، نوع و کیفیت نگین‌ها و روش نصب آن‌ها متغیر است. نگین‌های قیمتی مانند الماس و برلیان اجرت نصب بالاتری دارند. همچنین، ارزش خود نگین‌ها به قیمت نهایی طلا اضافه می‌شود و جزو اجرت ساخت نیست.
• مثال: اجرت ساخت یک انگشتر طلای تک تخمه (دارای یک نگین برلیان) شامل اجرت ساخت بدنه انگشتر + اجرت مخراج‌کاری و نصب برلیان خواهد بود. قیمت نهایی نیز شامل قیمت طلای خام + اجرت ساخت + ارزش برلیان + سود فروشنده + مالیات می‌شود.

6. سکه طلا:

• نحوه محاسبه اجرت: سکه طلا معمولاً اجرت ساخت بسیار پایینی دارد یا اصلاً ندارد. قیمت سکه بیشتر تحت تأثیر قیمت جهانی طلا، نرخ ارز، میزان عرضه و تقاضا و حباب قیمتی تعیین می‌شود. بانک مرکزی به عنوان نهاد ضرب‌کننده، هزینه بسیار کمی برای ضرب سکه دریافت می‌کند.
• مثال: قیمت یک سکه تمام بهار آزادی در بازار، بیشتر از ارزش طلای خالص موجود در آن است و این تفاوت ناشی از عوامل ذکر شده (به ویژه حباب قیمتی) است، نه اجرت ساخت بالا.

7. شمش طلا:

• نحوه محاسبه اجرت: شمش طلا نیز اجرت ساخت ندارد یا بسیار ناچیز است. قیمت آن مستقیماً بر اساس وزن و عیار بالا (معمولاً 24 عیار) و قیمت روز طلای خالص تعیین می‌شود. کارمزدی که هنگام خرید و فروش شمش پرداخت می‌شود، معمولاً بسیار پایین و به صورت درصدی از ارزش معامله است.
• مثال: قیمت یک شمش طلای 100 گرمی با عیار 999.9، بر اساس قیمت روز طلای 24 عیار محاسبه می‌شود.

8. طلای بدون اجرت:

• نحوه محاسبه اجرت: اصطلاح “طلای بدون اجرت” معمولاً به طلای دست دوم یا قطعاتی با اجرت ساخت بسیار پایین اشاره دارد. در قیمت‌گذاری این نوع طلا، هزینه ساخت در نظر گرفته نمی‌شود یا مبلغ بسیار کمی به عنوان کارمزد فروشنده اضافه می‌شود.
• مثال: فروشگاه ممکن است برای جذب مشتری، طلای دست دومی را با عنوان “بدون اجرت” عرضه کند و قیمت آن را صرفاً بر اساس وزن و عیار محاسبه نماید.

9. طلای سفارشی:

• نحوه محاسبه اجرت: اجرت طلای سفارشی معمولاً بالاتر از طلای نو با طرح‌های آماده است. این افزایش اجرت به دلیل طراحی اختصاصی، ساخت دستی (احتمالی)، صرف زمان و دقت بیشتر برای ساخت مطابق با نظر مشتری است. نحوه محاسبه می‌تواند به صورت مبلغ ثابت برای کل کار یا مبلغ ثابت به ازای هر گرم + هزینه طراحی باشد.
• مثال: ساخت یک حلقه نامزدی با طراحی خاص و حکاکی اسم، اجرت بیشتری نسبت به خرید یک حلقه آماده با همان وزن خواهد داشت.

همانطور که مشاهده می‌کنید، نحوه محاسبه اجرت در انواع مختلف طلا در ایران متفاوت است و بسته به وضعیت، نوع و ویژگی‌های هر قطعه تعیین می‌شود. هنگام خرید طلا، همواره از فروشنده در مورد نحوه محاسبه اجرت سوال کنید و فاکتور خرید را به دقت بررسی نمایید.